Bodembeheer en Weidebeheer

Natuurlijk en duurzaam weidebeheer richt zich op toename van de biodiversiteit middels het ondersteunen van de biologische activiteit / humus opbouw in de bodem.

Een bodem met voldoende humus levert ruim voldoende maar vooral ook gezond voedsel.
Biodiversiteit zorgt ervoor dat dieren kunnen kiezen en indien nodig aan aan zelfmedicatie kunnen doen. 

Een paard of ander dier is tenslotte geen productie dier en meer gebaat bij kwaliteit dan hoogste opbrengst.

Hoewel de kwantiteit, na het omschakelen, met de tijd ook wel weer zal komen.

Bio-boeren kunnen net zoveel produceren als hun gangbare collega boeren, ondanks dat men soms anders beweerd.

Wij maken zelfs mee dat de 1 e jaren na omschakeling zelfs meer productie wordt behaald, mooi meegenomen, maar het hoofddoel blijft qua voedingskwaliteit / bodemgezondheid een verbetering te behalen. 

De gezondheid van de bodem blijft onlosmakelijk verbonden met de gezondheid van de plant die daarop groeit en vervolgens de consument die zich hiermee voedt.

Na een bodem lange tijd kunstmatig / productie gericht bemest te hebben zal er een transformatie proces nodig zijn om het natuurlijk leverende vermogen weer op gang te brengen.

Onze ervaring is dat na 3 a 5 jaar positief ondersteunen van dit proces iedere bodem weer een redelijk goede balans heeft ontwikkeld, zetten we dit proces voort dan wordt het ieder jaar weer een stukje beter.
Ook de sterk verschraalde gronden waar al heel lang helemaal niets meer is gedaan qua bodem management zullen hiermee weer tot leven komen.
Uiteraard kunnen we in deze relatief korte periode niet de hoeveelheid humus die in tientallen jaren verloren is gegaan aanvullen, dat is een veel langer proces.
Maar ieder jaar dat wij achtereenvolgend de bodemregeneratie processen niet verstoren maar ondersteunen cumuleert de herstelkracht van deze bodem zich.

Dit alles natuurlijk binnen het kader van de belasting die wij er ondertussen opzetten, bijvoorbeeld door het houden van paarden.

In de meeste gevallen hebben we te veel paarden en te weinig land wat uiteraard een extra belasting vormt voor het herstel van de bodem.

Overweeg daarom de paarden bv op een looptrack te zetten, paddock paradise o.i.d, zodat stukken land de rust krijgen die nodig is om deze natuurlijke herstelprocessen een eerlijke kans te geven.  

Geef planten / grassen hierbij ook de kans zich volledig te ontwikkelen.
Dit kun je vervolgens maaien of / en door de paarden laten opeten en betekent heel veel minder belasting dan het constant kort te laten eten en daarmee tegelijk verdichten van de bodem.  

Wat je boven de grond ziet aan bio massa zit nl ook onder de grond aan wortelmassa, dit weerspiegeld de diepte waarop we biologische activiteit kunnen vinden, hoe groter dit volume hoe beter.

 
Samengevat dragen volgende punten bij aan het ontwikkelen van een natuurlijke bodem balans:

• Afschaffen van directe stikstof bemesting
  Hierdoor moeten de planten de diepte opzoeken naar voedingsstoffen 

• Machinale bewerkingen minimaliseren en op geschikte tijden uitvoeren
  Om verdichting van de bodem tegen te gaan.
  
  

• Grasgroei vertragen, lees normaliseren, in plaats van opjagen en tegelijk de bodem overbelasten.
  Dit betekent het gras rustig laten rijpen om tot een evenwichtige / gezonde samenstelling qua inhoudsstoffen te komen, vergelijkbaar zoals een paard deze ook in de vrije natuur zou vinden.
   

• Het gras volwassen laten worden is tevens een vorm van toevoer van organische stof in de bodem, want nadat wij het maaien of door de dieren laten kort eten sterft een deel van de wortels af, welke vervolgens weer voeding leveren voor de micro-organismen die voor een nieuwe gezonde groei zorgen. In de natuur heeft alles een doel en wordt niets verspilt!
  Bovendien past lang gras ook beter bij paarden, in de natuur vinden ze slechts een heel korte tijd kort energierijk gras, enkel na de winter als ze zijn ze ingeteerd en dan kunnen ze het goed gebruiken.
  Voor de rest van het jaar leven ze voornamelijk van volwassen grassen / planten want ze krijgen tenslotte nooit de kans alles kort te eten zoals binnen onze omheiningen.
  
  

• Organische meststoffen = voeding voor de bodem aanvoeren zoals compost en/of bokashi van mest, deze vorm van organische bemesting zullen we jaarlijks moeten blijven herhalen.
  Steeds een deel terug geven van wat we wegnemen aan organisch materiaal zorgt ervoor dat er een natuurlijke ballans kan ontstaan.
   

•  Aanvulling van de anorganische metale- en mineralen sporenelementen.
  Na jaren oogsten en onvolledige bemesting ontbreken ondertussen in vrijwel alle bodems verschillende belangrijke sporen elementen! We kunnen hiervoor dure analyses laten maken en losse elementen gaan strooien maar ook kiezen voor oude en bewezen werkzame technieken door met met natuurlijke delfstoffen te werken.
  Dit betekent gebruik maken van bodemverbeteraars die het reeds aanwezige bodem milieu / balans niet verstoren, zoals lava, kleimineralen en zeeschelpen kalk.

• Zeker de eerste jaren ook de bodem microbiologisch ondersteunen om de regeneratie kracht te doen toenemen doormiddel van effectieve micro-organismen toe te passen.
  In de stal, op de composthoop en over het land verspreiden. 
  
  

• Stimuleren van biodiversiteit door wat spontaan opkomt, waar mogelijk, te accepteren als onderdeel van een natuurlijk herstelproces naar een biologisch evenwicht in de bodem.
  Zaaien met diverse biologische grassoorten, kruiden en bloemen en deze ook tot bloei te laten komen.
  De bodem kwaliteit bepaald uiteindelijk wat blijft, komt en gaat, ieder bodem is weer anders maar door een extensief management zullen steeds meer planten bestaansrecht krijgen, zaai de eerste 3 jaar nog eens door.

Bodem processen

Bodem processen zijn onderworpen aan de wetten van de natuur, natuurlijk en duurzaam bodem beheer respecteert deze wetten en werkt er mee samen in plaats van tegen.

Wat uiteindelijk resulteert in een afname aan input, onderhoud, zorgen, kosten en, niet onbelangrijk, de mogelijkheid zelf gezond voedsel te kunnen produceren voor onze dieren. 

Kortom authentieke landbouwkennis toepassen, ook inzien dat het hoogste tijd is deze oude kennis te combineren met de inzichten van deze tijd.

Beseffen, getuige de problemen die grassen bij paarden veroorzaken, dat dit een signaal is wat zegt het niet zo best gesteld is met onze bodemgezondheid.
Door jarenlang alleen bio-massa wegnemen en geen of onvoldoende organische stof terug te geven, kunstmatige ingrijpen en overbelasting verkeren ondertussen veel gronden zich in een degeneratieve toestand.
Maar gelukkig is ieder mens in staat dit proces tot staan brengen en de bodem een eerlijke kans geven zich te regeneren om vervolgens weer gezond voedsel te kunnen produceren voor onze dieren.

Weidegang steeds vaker een bron van gezondheidsproblemen.
Met name daar waar het management gericht is op hoge productie doormiddel van productiegrassen, chemische meststoffen en / of drijfmest doen zich veel problemen voor bij de dieren die zich hiermee moeten voeden.

Maar ook bij een biologisch management dient de beweiding op het metabolisme van het paard afgestemd te worden, dwz structuurrijk volgroeid gras voeren en geen kort, jong mals gras.

Onze algemene ervaring is dat wanneer we bij probleemdieren de grasopname sterk beperken tot afschaffen en daarvoor in de plaats voldoende en goed ruwvoer verstrekken veel van deze gezondheid problemen vanzelf zullen verdwijnen!

Significant is er hierbij dus sprake een belastende invloed die vanuit productie gras en, zij het in iets mindere mate, ook het hooi wat zo gewonnen wordt komt. Wanneer hier ook nog eens kuil / voordroog / silage van gemaakt wordt zijn de problemen vaak nog groter.
Kuil, in welke vorm dan ook, blijft altijd een onstabiel product t.o.v. echt hooi en kan dus ook nooit stabiliteit in de maag en darm bewerkstelligen wat de gezondheid constant ondermijnt.

Ingepakt hooi bevat voornamelijk zogenaamde anerobe micro-organismen (leven zonder zuurstof) welke zijn ontstaan door de fermentatie processen, in iedere baal verlopen deze processen anders en dat maakt dat iedere baal ook nog eens anders van micro-biologische samenstelling is.
De aerobe micro-organismen die oorspronkelijk op het gras zaten zijn in dit fermentatie proces grotendeels gedood en bv schimmels hebben, om te kunnen overleven,  grote hoeveelheden sporen achtergelaten die bij aanraking met zuurstof weer gaan groeien.

We zeggen dan "kijk er is schimmel ingekomen" maar feitelijk zaten deze schimmels er al in en wachte geduldig op zuurstof om weer te kunnen groeien. 

Los van de kwaliteit heeft hooi altijd een natuurlijk (met zuurstof) droog (fermentatie) proces doorlopen, vergelijkbaar met het gele gras wat wij in de natuur zien staan en daarmee is dit dus beter passend voedsel voor een paard. 


Naast het ondersteunen van bodemprocessen streven we natuurlijk ook naar grote diversiteit om de dieren de mogelijkheid te geven zelf te kiezen aan welk specifiek plantje op een specifiek moment ze behoefte heben..

Het mooie is dat wanneer wij de bodem op een natuurlijke manier gaan ondersteunen er vanzelf een basis ontstaat waardoor steeds meer diverse planten zich kunnen gaan vestigen.

Dit betekent zorgen voor, en accepteren van, meer bio-diversiteit in de weide.
De  zogenaamde onkruiden die we in dit proces zullen tegenkomen zeggen iets over de onbalans die in de bodem heerst en feitelijk zijn ze een onderdeel van het proces om de natuurlijke balans te herstellen, ze groeien daar dus niet voor niets.
Het overwoekerende karakter van deze planten zal verdwijnen met dat er meer balans in de bodem ontstaat.

Door ook het gras echt te laten volgroeien krijgen de meeste, zogenaamde, onkruiden het steeds moeilijker te overleven, te overheersen.

In de natuur gebeurt alles met een reden, ook al begrijpen wij niet altijd het hoe waarom.

De natuur bezit een zelfherstellend vermogen, een oerkracht, die altijd naar balans streeft.

Dat wil zeggen als wij deze een kans geven.

Ondersteuning natuurlijke processen

In tegenstelling tot waar men aan denkt bij natuurlijk weidebeheer is het dus wel degelijk nodig processen actief te ondersteunen.
Enerzijds om de biologie in de goede richting te sturen maar ook tegelijk willen blijven oogsten zullen we ook iets moeten investeren.
Als het goed is wordt dit steeds minder met dat het natuurlijk leverende vermogen van de bodem gaat toenemen.

Organische mest

We maaien het gras en ook de dieren eten ervan.
Hierdoor verdwijnen vele voedings elementen via de opgenomen biomassa / organische welke vanzelfsprekend weer terug gebracht moet worden om de bodem de mogelijkheid te geven iets voor ons te produceren.

Een goede landeigenaar leeft van de rente van zijn land en laat het kapitaal ongemoeid en probeert dit zelfs te verhogen, om naar de toekomst toe verzekerd te blijven van opbrengst = rente.

De toevoer van deze organische stof is de laatste 50 jaar vrijwel geheel verdrongen geraakt en vervangen door chemie en techniek.

De vaste mest van vroeger is vervangen door de kunstmest korrel of / en drijfmest, beide met een zeer laag gehalte aan organisch stof en gericht op een directie voeding aan de plant, bodem kwaliteit in de zin van eigen leverend vermogen wordt hiermee naar de achtergrond verdrongen.

De meststoffen bevatten een hoog stikstofgehalte wat de plant dwingt tot hoge productie van bio-massa met als gevolg dat de bodem steeds verder degenereert.


Deze combinatie geeft weliswaar snel weelderige gewassen en hoge "opbrengsten" maar waarvan we de kwaliteit, bezien vanuit biologische inzichten, in twijfel mogen trekken.

Met de afname van organische stof en door het toedienen van snel beschikbare stikstof, verdwijnt ook de natuurlijke capaciteit van een bodem om de stikstof vanuit de lucht in de bodem vast te leggen.

Op elke m2 van deze aarde rust tot aan de dampkring 8.000 kg GRATIS stikstof, zo is ooit berekend!

Bezien vanuit deze redenering is het dus zinvol het organische stof gehalte / de biologische activiteit in de bodem te doen verhogen om o.a. deze stikstof weer op een natuurlijke manier te kunnen opnemen.

We hebben een inhaalslag te maken, die echter niet sneller kan gaan dan de bodem zelf aangeeft.
Probeer daarbij altijd de reeds aanwezige balans zo minimaal mogelijk te verstoren.

Gebruik alleen meststoffen die het aanwezige bodemmilieu niet belasten, maar helpen opbouwen tot een zelfregenererend systeem.

Mest stoffen zoals lava, zeemineralen, zeeschelpenkalk, kleimineralen, compost, gecomposteerde vaste stalmest en micro-organismen.

Dit betekent overigens niet dat we gewoon door alles door elkaar te husselen en dit massaal op het land te brengen we ons doel bereiken.

De bodem is een levend organisme en iedere verandering vraagt het bodem leven te reageren / mee te bewegen probeer dit dus geleidelijk en met beleid te doen.

Met dat de bodem gezonder wordt krijgt deze meer veerkracht om veranderingen beter te kunnen verwerken.

Humus

Hoofddoel is humusopbouw te stimuleren!

Want humus is al het leven(de) in de bodem wat zorg draagt dat de planten alle elementen kunnen opnemen in een evenwichtige balans.
Daarnaast ondersteund het de regeneratie en verbeterd het de stabiliteit van de zuurgraad / PH van de bodem.

Je kunt dus geen humus in een zakje kopen ;-/

Resultaten die we mogen verwachten zijn:

• Onze humusvoorraad zal toenemen
  
  
• Gronden verbeteren qua bufferwerking waardoor water net als droogte steeds minder problemen geven
  
  
• Diversiteit aan soorten grassen en kruiden zullen toenemen
  
  
• Onkruiden gaan niet meer overheersen
  
  
• De ph stabiliseert zichzelf.
  
  
• Het gras bevat een evenwichtige samenstelling, tekorten aan belangrijke mineralen zijn onwaarschijnlijk
  
  
• Hoge gehalten aan direct opneembare suikers nemen af, worden beter vastgelegd, en eiwitten worden bestendig / rijp
  
  
• Essentiële bio-active aroma en geurstoffen, vitaminen, hormonen, vetzuren, enzymen en anti-oxidanten komen weer tot ontwikkeling.

Gebrek aan humus, de cirkel is rond

De darmflora van een paard raakt in onbalans omdat high tech voedsel simpel gezegd niet bij hem past.

Deze onbalans proberen de dieren te compenseren door b.v. nog meer van dit verstorende voedsel te gaan eten tot het wortel uitgraven aan toe, ze hebben constant te maken met tekorten en tegelijk overmaat van bepaalde voedingsstoffen.

Het eetgedrag wordt neurotisch in plaats van het selectief eten wat eigenlijk voor een paard typerend is en tegelijk een teken van een zekere balans.

De opname raakt chronisch verstoord en we komen in een vicieuse cirkel terecht welke zich kenmerkt door een breed scala aan gezondheidsproblemen.

Problemen, die we door het toevoegen van allerlei supplementen en speciale dieetvoeders proberen op te lossen, maar feitelijk schort het aan de basis.

Wat dan te doen?

De weide gaan upgraden in biologische activiteit / humus opbouw en daarnaast voeding geven die van (biologische) gronden afkomstig is waar de humus gerespecteerd wordt.

Zaaien en oogsten

Uit biofotonenonderzoek blijkt o.a. dat gangbaar zaad een soort adhd activiteit vertoont wat zich in de verdere ontwikkeling van de plant voortzet.

Hybride plantenrassen, zoals raaigrassen, en hun bijpassende intensieve mestmethoden vertonen deze adhd eigenschappen in een nog sterkere mate!

Biologisch zaad daartegenover verkeert in diepe kiemrust van waaruit een normale en evenwichtige groei mogelijk is.

Opnieuw inzaaien

Soms is het wenselijk / noodzakelijk een totaal nieuwe start te maken.
We kunnen dan gelijk de bodemverbeteraars voor 2 jaar opbrengen en vervolgens nieuw inzaaien.
Om optimaal rendement van het zaaien te hebben is het wenselijk het gras in eerste instantie een volledige levenscyclus te laten doorlopen, 1 gezaaid zaadje = minstens 100 nieuwe zaadjes!

Belangrijk is hierbij de bodem niet onnodig diep te bewerken (max 10 a 20 cm) en de grond liefst weinig te keren.

Als er sprake is van een echte verdichtingslaag dan enkel plaatselijk laten woelen om deze laag te doorbreken.
Check eerst of dit echt nodig is door bijvoorbeeld een bodemprofiel kuil te graven van 1 x 1 x 1 meter dan wordt de lagen structuur van een bodem duidelijk.

Bemesting advies samengevat

Om het reeds aanwezige bodemleven het minst te verstoren brengen we de meststoffen, zoals lava, kleimineralen en zeeschelpenkalk op de wei als zijnde een reparatiebemesting.
Fysische ondersteuning van de bodem structuur (biologie) en aanvoer van en zeer breed spectrum aan metale en minerale sporen elementen.

In veel gevallen zijn we hiermee voor 3 tot 5 jaar klaar en is later een zeer beperkte toepassing voldoende om een productieve weide te behouden.
Hoe snel / goed dit proces verloopt is afhankelijk van belasting en uitgangs situatie.

Het bodemleven moet de kans krijgen zich op veranderde omstandigheden aan te passen.

Binnen dit proces kan er dus een periode zijn waarbij een bodem, voorheen met een stikstofgerichte bemesting behandeld, enige terugval laat zien in productie en kleur van het gewas.

Dit is normaal want het bestaande gewas mist feitelijk de directe stikstofbemesting van bovenaf en moet omschakelen naar zelfvoorzienendheid.

Hiervoor moet het wortelsysteem meer de diepte opzoeken / de bodemstructuur verbeteren en veranderd ook de samenstelling / hoeveelheid micro-flora in de bodem, dit kost tijd maar gebeurt gegarandeerd bij dit extensief weidebeheer.

Terugval kan opgevangen worden door wat vaker een organische bemesting toe te passen met vaste mest of compost, bv ipv 1 x naar 2 x per jaar of vaker kleine hoeveelheden.

Oua hoeveelheid al naar gelang de opname capaciteit van de bodem.
Gebruik van micro-organismen / Multi-Task ondersteund / versneld en deze opname processen.

Micro-organismen producten kunnen het beste met enigszins vochtig weer, door vernevelen / sproeien,  op het land gebracht worden gedurende de jaargetijden wanneer er biologische activiteit in de bodem is.

Organische materiaal mest, compost zullen we altijd moeten blijven gebruiken.

Zelf composteren, in kringlopen denken

Naast op het land kan de lava ook in de compost verwerkt worden.
Dit verbetert het composterings proces.
 
Hierdoor worden de waardevolle elementen van deze meststoffen reeds beter beschikbaar gemaakt voor de plantenwortels. Anorganische metalen en mineralen worden organisch gebonden / ontsloten.

Om de kringloop compleet te maken is ons advies ook de Eco-Stal in te voeren!
Met gebruik van micro-organismen, kleimineralen en lava.

Een duurzame en op vele vlakken positieve methode qua stalmanagement, in het groot en in het klein toepasbaar, de werking principes blijven dezelfde.

Ook bij stal materiaal wat korter in de stal verblijft zullen deze principes bijdragen aan een beter stalklimaat, ideaal zou zijn als het daarna ook nog eens voor eigen composteren gebruikt wordt 

In de eco-stal zien we de stalvulling als belangrijk onderdeel van het kringlopen maken.
Naast werk, geld en energie besparen, een gezond stalklimaat voor de dieren bevorderen produceren we tegelijk een  waardevolle bemesting voor de bodem..

Composteren is een logisch onderdeel in deze kringloop.

Kleinschalig is het toegestaan een composthoop of meerdere kleine hoopjes in een hoekje van de weide te maken, dit scheelt ook onnodig heen en weer gesjouw.

Doe dit uiteraard niet vlak naast een slootkant, ook al is het zo dat goede compost geen schade kan veroorzaken aan de omringende natuur, milieu inspecteurs zien hierin toch vaak aanleiding om tot actie te komen!

Voor hun is alle dierlijke mest gewoon mest, er wordt (nog) geen onderscheid gemaakt in kwaliteit!

Bij goede compost reikt het plantenleven tot aan de scheiding van waar de hoop begint. Je kunt er zelfs bloemen, kruiden en groenten zoals  pompoenen en meloenen op laten groeien.

Bij slechte compost, wat eigenlijk geen compost is, groeit niets meer in het gebied waar de zwarte sappen uit de hoop stromen.

Bij een dichte mestput kun je bijvoorbeeld i.p.v. compost ook van mest en ander materiaal in 10 weken een bokashi maken die gelijk het land op kan!

Geen slechte mest opbrengen!

Slechte mest is mest die ipv iets  positiefs toe te voegen aan de bodem juist energie van de bodem vraagt om deze rommel op te ruimen, wat ze uiteindelijk altijd zal doen, maar gaat ten koste van de energie voor het regeneratie vermogen. 
Gebruik in dit herstel proces dus geen drijfmest omdat dit de humus opbouw ernstig verstoort.

Door de rottingsprocessen, residuen van medicijnen, ontsmettingsmiddelen, ontwikkelde blauwzuur en ammoniak in drijfmest wordt het aanwezige bodemleven zwaar belast.
Wormen e.d. vluchten de bodem uit en vormen een makkelijk maal voor de vele vogels die je altijd achter de injector ziet!

Ook kunstmest verstoort de natuurlijke kringloop processen, langzaam werkende paarden kunstmestkorrels zijn overigens ook gewoon NPK kunstmest. zolang we deze blijven gebruiken kan er geen duurzaam evenwichtige bodembalans ontstaan en zullen we deze producten moeten blijven gebruiken om groei in het gras te houden.

Ook koemest korrels of kippenmest voegen nauwelijks (C) organisch stof aan en bevatten een hoog (N) stikstof gehalte wat verstorend is voor het bodem leven en het jaagt de planten op!

Duurzame (goede) meststoffen zijn altijd langzaam werkend, verstoren hiermee de balans niet, kunnen praktisch op ieder moment van het jaar op het land gebracht worden, bij wijze van spreken zelfs wanneer er nog dieren op staan.

Hoeveel meststoffen

Alle aangegeven hoeveelheden zijn richtlijnen en kunnen fluctueren afhankelijk van de grondsoort, doelstelling en budget.

Begrijpelijk heeft kleigrond geen extra kleimineralen nodig.

Op droge zandgrond zorgen juist wat meer kleimineralen voor snelle verbetering van de bodem doordat ze vocht vasthouden, wij adviseren u graag.

Compost

Willen we snel en direct de kwaliteit van het gewas verbeteren dan zal er compost gebruikt moeten worden, uiteraard gecombineerd  met lava / andere mineralen.
Als we het zelf (nog) niet hebben kan het aangeschaft worden.

Wanneer duidelijk is dat de weide verstorend werkt op de stofwisseling van de dieren is goede compost het meest effectieve antwoord.

Compost kan zelfs op maat gemaakt worden aan de hand van analyses. Custom made compost gebruiken werkt snel en direct maar is tegelijk de meest kostbare weg.

Analyses

Door analyses uit te voeren krijgen we in beeld wat de toestand van de bodem is.
Ze monitoren ook de verbeteringen en ontwikkelingen door verschillende analyses toe te passen.

Maar feitelijk niet echt noodzakelijk want bovengenoemde informatie berust op ervaringen die in de praktijk reeds eeuwen hun effectiviteit hebben bewezen, inspelend op de wonderbaarlijke herstelkracht en wetten van de natuur.

Voor zelfstudie, informatie hebben wij ook diverse boeken.